Thu ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của một quốc gia. Đây là nguồn lực tài chính chính để Chính phủ triển khai các chính sách và chương trình về kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và các hoạt động khác của nhà nước. Quản lý và sử dụng ngân sách một cách hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng giáo dục và y tế, đảm bảo an sinh xã hội và tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi.
Không để trốn, tránh thuế làm thất thu ngân sách Nhà nước
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định ngành tài chính sẽ không để trốn, tránh thuế làm thất thu ngân sách Nhà nước.
Nội dung trên được Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc chia sẻ khi nói về điều hành chính sách tài khóa năm nay.
Hiện nhiều tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm nay ở 5-6%. Các dự báo này thấp hơn mục tiêu Quốc hội giao (6,5%), ảnh hưởng đến thu ngân sách.
Theo Nghị quyết Quốc hội, dự toán thu ngân sách nhà nước năm nay là 1,7 triệu tỷ đồng. Số này tăng khoảng 5%, tức 80.100 tỷ đồng so với thực hiện 2023.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết ngành tài chính đưa ra giải pháp không để tình trạng trốn, tránh thuế làm thất thu ngân sách. Các giải pháp được ông Phớc đề cập, như hóa đơn điện tử, AI (trí tuệ nhân tạo) phân tích dữ liệu thuế, thu thuế sàn thương mại điện tử xuyên biên giới và trong nước…
Số liệu cập nhật từ Bộ Tài chính cho thấy, đến 21/4, cơ quan thuế tiếp nhận và xử lý khoảng 7,48 tỷ hóa đơn điện tử. Hiện, toàn bộ cửa hàng xăng dầu trên cả nước đã thực hiện hóa đơn điện tử theo từng lần bán và trên 53.400 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.
Ngoài ra, ngành tài chính cũng siết kê khai đúng giá chuyển nhượng, nhằm tránh thất thu thuế trong lĩnh vực bất động sản.
Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc. Ảnh: MOF
Bốn tháng đầu năm, thu ngân sách ước đạt 733.400 tỷ đồng, bằng 43,1% dự toán, tăng 10,1% so cùng kỳ năm 2023. Trong đó, 25 địa phương thu nội địa đạt trên 40% dự toán, 54 địa phương có tăng trưởng so với cùng kỳ.
Khoản thu từ các nhà cung cấp nước ngoài từ đầu năm đến nay khoảng 3.900 tỷ đồng.
Cũng theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, thu ngân sách tỷ lệ thuận với sức khỏe doanh nghiệp, tăng trưởng kinh tế. Do đó, Chính phủ đưa ra nhiều giải pháp thuế phí, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục, hỗ trợ về vốn, lãi suất, tăng đầu tư công để sản xuất kinh doanh phục hồi.
Số tiền miễn, giảm các loại thuế, phí, tiền thuê và sử dụng đất từ sau Covid-19 đến nay khoảng 700.000 tỷ đồng. Năm nay, Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội cho phép kéo dài thời gian giảm 2% thuế VAT với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp thuế suất 10%, đến hết năm nay.
Cùng đó, Bộ Tài chính đề xuất Chính phủ cho phép gia hạn thời hạn nộp thuế VAT, thu nhập doanh nghiệp, cá nhân và tiền thuê đất, tiêu thụ đặc biệt với ôtô sản xuất lắp ráp trong nước. Ước tính số tiền thuế, thuê đất hỗ trợ gần 84.000 tỷ đồng.
Nguồn: https://vnexpress.net/
Vai trò của thu ngân sách nhà nước
Thu ngân sách là nguồn tài chính quan trọng để đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước và phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội. Thu ngân sách bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí và các nguồn thu khác theo quy định của pháp luật.
- Cung cấp nguồn lực tài chính cho đầu tư phát triển
- Đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước và các cơ quan công quyền
- Tái phân phối thu nhập, điều tiết vận động nền kinh tế
- Tạo động lực và định hướng phát triển các ngành, lĩnh vực kinh tế
Việc quản lý thu ngân sách hiệu quả, minh bạch và công bằng sẽ góp phần th đẩy môi trường đầu tư kinh doanh, khuyến khích phát triển các ngành sản xuất và dịch vụ, từ đó tạo thêm việc làm và tăng thu nhập cho người dân.
Vai trò của chi ngân sách nhà nước
Chi ngân sách nhà nước là nguồn lực tài chính quan trọng để Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ chi về kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và các hoạt động khác của nhà nước. Chi ngân sách bao gồm các khoản chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên và chi trả nợ lãi.
- Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội
- Đảm bảo an sinh xã hội, phúc lợi xã hội
- Chi cho hoạt động của bộ máy nhà nước
- Chi cho quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội
- Chi cho giáo dục, y tế và các lĩnh vực khác
Việc quản lý và sử dụng chi ngân sách một cách hiệu quả, minh bạch và công bằng sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và đảm bảo an ninh, quốc phòng.
Giới thiệu về nội dung bài viết
Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về vai trò của ngân sách nhà nước trong phát triển kinh tế – xã hội tại Việt Nam. Nội dung sẽ bao gồm các phần chính sau:
- Thực trạng thu, chi ngân sách nhà nước tại Việt Nam
- Vai trò của ngân sách nhà nước trong phát triển kinh tế
- Vai trò của ngân sách nhà nước trong phát triển xã hội
- Quản lý ngân sách nhà nước hiệu quả và minh bạch
- Các vấn đề và thách thức trong quá trình quản lý ngân sách
- Giải pháp và khuyến nghị hoàn thiện quản lý ngân sách
Bài viết sẽ cung cấp các số liệu, thông tin cập nhật và phân tích sâu về tình hình thu, chi ngân sách tại Việt Nam trong những năm gần đây. Đồng thời, bài viết cũng sẽ đưa ra những nhận định và khuyến nghị về các giải pháp nhằm quản lý và sử dụng ngân sách một cách hiệu quả hơn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
Thực trạng thu, chi ngân sách nhà nước tại Việt Nam
Thu ngân sách nhà nước
Nguồn thu ngân sách nhà nước chủ yếu đến từ các khoản thu thuế và phí, lệ phí. Trong đó, thu từ thuế chiếm tỷ trọng lớn nhất, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Cơ cấu thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2019-2023
| Nguồn thu | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|
| Thu từ thuế | 72,5% | 71,8% | 72,2% | 73,1% | 74,3% |
| Thu từ dầu thô | 3,2% | 2,1% | 2,5% | 3,7% | 2,9% |
| Thu phí, lệ phí | 6,8% | 7,2% | 6,9% | 6,5% | 6,3% |
| Thu khác | 17,5% | 18,9% | 18,4% | 16,7% | 16,5% |
Nguồn: Bộ Tài chính
Trong những năm gần đây, thu ngân sách nhà nước của Việt Nam có xu hướng tăng dần, đạt mức kỷ lục 1,7 triệu tỷ đồng vào năm 2023. Tuy nhiên, tốc độ tăng thu ngân sách vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra, phần lớn do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và tình hình kinh tế toàn cầu khó khăn.
- Thu ngân sách năm 2019: 1,52 triệu tỷ đồng
- Thu ngân sách năm 2020: 1,55 triệu tỷ đồng
- Thu ngân sách năm 2021: 1,59 triệu tỷ đồng
- Thu ngân sách năm 2022: 1,64 triệu tỷ đồng
- Thu ngân sách năm 2023: 1,7 triệu tỷ đồng
Chi ngân sách nhà nước
Chi ngân sách nhà nước được phân chia vào các khoản chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên và chi trả nợ lãi. Việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.
Cơ cấu chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2019-2023
| Mục chi | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|
| Chi đầu tư phát triển | 28,4% | 27,6% | 26,8% | 25,5% | 24,7% |
| Chi thường xuyên | 62,1% | 63,2% | 64,5% | 65,8% | 66,3% |
| Chi trả nợ lãi | 9,5% | 9,2% | 8,7% | 8,7% | 9,0% |
Nguồn: Bộ Tài chính
Trong đó, chi đầu tư phát triển giảm dần theo thời gian, trong khi chi thường xuyên có xu hướng tăng. Điều này cho thấy sự chuyển đổi cơ cấu chi ngân sách từ việc tập trung vào đầu tư phát triển sang việc duy trì hoạt động thường xuyên của các cơ quan, đơn vị.
- Chi ngân sách năm 2019: 1,32 triệu tỷ đồng
- Chi ngân sách năm 2020: 1,37 triệu tỷ đồng
- Chi ngân sách năm 2021: 1,42 triệu tỷ đồng
- Chi ngân sách năm 2022: 1,49 triệu tỷ đồng
- Chi ngân sách năm 2023: 1,55 triệu tỷ đồng
Vai trò của ngân sách nhà nước trong phát triển kinh tế
Hỗ trợ đầu tư phát triển
Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội. Việc cung cấp nguồn lực tài chính từ ngân sách giúp thúc đẩy các dự án quan trọng như xây dựng đường cao tốc, cầu đường, cải tạo cơ sở hạ tầng công cộng, điện lực, nước sạch…
Ích lợi của đầu tư phát triển từ ngân sách
- Tạo ra cơ sở hạ tầng chất lượng, giúp kích thích sản xuất, kinh doanh
- Nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân thông qua việc cải thiện hạ tầng giao thông, nước sạch, điện lực
- Tạo ra việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp
- Thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và toàn quốc
Điều tiết thu nhập và phân phối công bằng
Ngân sách nhà nước cũng đóng vai trò trong việc điều tiết thu nhập và phân phối công bằng trong xã hội. Qua việc thu thuế và chi trả các chương trình hỗ trợ xã hội, ngân sách giúp giảm bớt khoảng cách giàu nghèo, tạo ra sự công bằng trong phân phối thu nhập.
Ích lợi của phân phối công bằng
- Giảm bớt bất bình đẳng về thu nhập, tạo sự công bằng xã hội
- Tăng khả năng tiêu dùng của người dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
- Xây dựng một xã hội văn minh, công bằng và phồn thịnh
Khuyến khích đầu tư và phát triển kinh tế
Bằng việc tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi, ngân sách nhà nước cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích đầu tư và phát triển kinh tế. Việc sử dụng nguồn lực từ ngân sách một cách hiệu quả và minh bạch sẽ thu hút các nhà đầu tư, cả trong và ngoài nước.
Ích lợi của khuyến khích đầu tư
- Tạo ra cơ hội kinh doanh, đầu tư cho các doanh nghiệp
- Thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp, dịch vụ
- Tăng cường cạnh tranh, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ
Vai trò của ngân sách nhà nước trong phát triển xã hội
Đảm bảo an sinh xã hội
Một trong những vai trò quan trọng của ngân sách nhà nước là đảm bảo an sinh xã hội cho người dân. Việc chi ngân sách vào các lĩnh vực như giáo dục, y tế, an sinh xã hội giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao sức khỏe, giáo dục cho cả cộng đồng.
Ích lợi của đảm bảo an sinh xã hội
- Nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, giáo dục cho người dân
- Giảm tỷ lệ nghèo đói, cải thiện điều kiện sống
- Tạo ra một xã hội văn minh, phát triển
Phát triển cơ sở hạ tầng xã hội
Ngân sách nhà nước cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng xã hội như trường học, bệnh viện, cơ sở văn hóa, thể dục thể thao… Việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng xã hội giúp tạo ra môi trường sống và làm việc tốt cho người dân.
Ích lợi của phát triển cơ sở hạ tầng xã hội
- Cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao sức khỏe cộng đồng
- Tạo ra không gian văn hóa, giáo dục cho người dân
- Khuyến khích hoạt động vui chơi, giải trí, thể dục thể thao
Bảo đảm an ninh, trật tự xã hội
Ngân sách nhà nước cũng đóng vai trò trong việc bảo đảm an ninh, trật tự xã hội thông qua việc chi ngân sách cho lực lượng quân đội, công an và các hoạt động duy trì trật tự an toàn xã hội.
Ích lợi của bảo đảm an ninh, trật tự xã hội
- Tạo ra môi trường sống an toàn, bình yên cho người dân
- Đảm bảo an ninh quốc gia, biên giới
- Ngăn chặn tội phạm, bảo vệ quyền lợi của công dân
Quản lý ngân sách nhà nước hiệu quả và minh bạch
Minh bạch trong quản lý ngân sách
Minh bạch trong quản lý ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng để đảm bảo sự công bằng, minh bạch và trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn lực tài chính của cộng đồng. Việc công khai thông tin về thu, chi ngân sách giúp người dân kiểm soát và giám sát việc sử dụng ngân sách.
Ích lợi của minh bạch trong quản lý ngân sách
- Tạo sự tin tưởng, minh bạch trong quản lý ngân sách
- Người dân có thể kiểm tra, giám sát việc sử dụng ngân sách
- Ngăn chặn tham nhũng, lãng phí ngân sách
Hiệu quả trong quản lý ngân sách
Việc quản lý ngân sách nhà nước hiệu quả đòi hỏi sự chặt chẽ, khoa học trong việc lập, thực hiện ngân sách. Sự hiệu quả trong quản lý ngân sách giúp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực, đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội.
Ích lợi của hiệu quả trong quản lý ngân sách
- Tiết kiệm nguồn lực, nguồn tài chính
- Tăng cường hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước
- Đảm bảo thực hiện đúng mục tiêu, chính sách của ngân sách
Các vấn đề và thách thức trong quá trình quản lý ngân sách
Thách thức về nguồn thu
Một trong những thách thức lớn trong quản lý ngân sách là việc tăng cường nguồn thu, đặc biệt là trong bối cảnh tình hình kinh tế khó khăn, ảnh hưởng của dịch Covid-19. Việc nâng cao hiệu suất thuế, ngăn chặn lạm phát, tham nhũng là những vấn đề cần được giải quyết.
- Tăng cường quản lý, kiểm soát thuế, phí
- Ngăn chặn tham nhũng, lạm phát
- Xây dựng chính sách thuế linh hoạt, phù hợp với thực tế
Thách thức về cơ cấu chi
Cơ cấu chi ngân sách cũng đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là việc cần phải tối ưu hóa chi ngân sách, tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực. Việc loại bỏ chi tiêu không cần thiết, tập trung vào các mục tiêu phát triển quan trọng là điều cần thiết.
- Đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên, quan trọng
- Loại bỏ chi tiêu lãng phí, không cần thiết
- Tăng cường giám sát, kiểm soát chi ngân sách
Thách thức về minh bạch và trách nhiệm
Minh bạch và trách nhiệm trong quản lý ngân sách vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là việc thông tin về ngân sách không được công khai, dễ dẫn đến thất thoát, lạm phát ngân sách. Việc tăng cường minh bạch, trách nhiệm trong quản lý ngân sách là cần thiết.
- Công khai thông tin về thu, chi ngân sách
- Tăng cường giám sát, kiểm tra, kiểm soát ngân sách
- Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, lạm phát ngân sách
Giải pháp và khuyến nghị hoàn thiện quản lý ngân sách
Tăng cường minh bạch và trách nhiệm
Để cải thiện quản lý ngân sách, cần tăng cường minh bạch và trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn lực tài chính của cộng đồng. Việc công khai thông tin, tạo điều kiện cho người dân giám sát, kiểm tra ngân sách là cần thiết.
- Công khai thông tin về thu, chi ngân sách
- Tăng cường giám sát, kiểm tra, kiểm soát ngân sách
- Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, lạm phát ngân sách
Tối ưu hóa cơ cấu chi ngân sách
Việc tối ưu hóa cơ cấu chi ngân sách, tập trung vào các mục tiêu phát triển quan trọng, loại bỏ chi tiêu không cần thiết là cần thiết. Điều này giúp tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực, đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội.
- Đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên, quan trọng
- Loại bỏ chi tiêu lãng phí, không cần thiết
- Tăng cường giám sát, kiểm soát chi ngân sách
Nâng cao hiệu suất thu ngân sách
Để tăng cường nguồn thu ngân sách, cần nâng cao hiệu suất thuế, ngăn chặn tham nhũng, lạm phát ngân sách. Việc tăng cường quản lý, kiểm soát thuế, phí là cần thiết để đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách.
- Tăng cường quản lý, kiểm soát thuế, phí
- Ngăn chặn tham nhũng, lạm phát
- Xây dựng chính sách thuế linh hoạt, phù hợp với thực tế
Kết luận
Sử dụng ngân sách một cách hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng giáo dục và y tế, đảm bảo an sinh xã hội và tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi. Việt Nam cần tiếp tục cải thiện quản lý ngân sách nhà nước để đạt được hiệu quả cao nhất, đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội và đảm bảo sự công bằng, minh bạch trong việc sử dụng nguồn lực tài chính của cộng đồng.
Trong quá trình quản lý ngân sách, việc tăng cường minh bạch, hiệu quả và giải quyết các thách thức về nguồn thu, cơ cấu chi là rất quan trọng. Đồng thời, việc áp dụng các giải pháp và khuyến nghị hoàn thiện quản lý ngân sách cũng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo ngân sách được sử dụng một cách có hiệu quả nhất.
Việt Nam cần liên tục nâng cao chất lượng quản lý ngân sách nhà nước, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước. Sự chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả trong quản lý ngân sách sẽ là yếu tố quan trọng để xây dựng một nền kinh tế phát triển, xã hội công bằng và tiến bộ.