Tăng cường quản lý thuế trong bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội
Trong những năm qua với việc sử dụng HĐĐT, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, đạt được những thành tựu quan trọng trong tăng trưởng bền vững, ổn định xã hội và đảm bảo an ninh quốc gia. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn tồn tại những bất cập trong công tác quản lý thuế, đặc biệt là tình trạng gian lận hóa đơn.
Một số người nộp thuế (NNT) đã lợi dụng sự thông thoáng của cơ chế, chính sách để thành lập doanh nghiệp không nhằm mục đích sản xuất kinh doanh mà để mua bán hóa đơn khống nhằm thu lợi bất chính. Một số doanh nghiệp có hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng chưa tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật, tham gia mua và sử dụng hóa đơn bất hợp pháp để kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào, giảm nghĩa vụ thuế, trốn thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), gây thất thu ngân sách nhà nước (NSNN). Những hành vi này không chỉ tác động tiêu cực đến môi trường kinh doanh, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh mà còn làm tăng rủi ro cho công tác quản lý thuế.
Dù ngành Thuế và các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp phòng, chống, tình trạng gian lận hóa đơn vẫn kéo dài qua nhiều năm và chưa được xử lý triệt để.
Hóa đơn điện tử – Bước ngoặt trong cải cách quản lý thuế
Trước thực trạng trên, từ ngày 1/7/2022, ngành Thuế đã triển khai áp dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) trên toàn quốc. Đây được xem là một bước đột phá trong công tác quản lý thuế, giúp nâng cao tính minh bạch và kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động của người nộp thuế.
Việc áp dụng HĐĐT đã góp phần ngăn chặn các vi phạm phổ biến trong sử dụng hóa đơn giấy trước đây, như việc sai lệch giữa các liên hóa đơn, xuất hóa đơn sau khi bị cơ quan thuế thông báo bỏ địa chỉ kinh doanh… Toàn bộ hóa đơn điện tử phát hành được lưu trữ trên hệ thống của cơ quan thuế, giúp nâng cao năng lực phân tích, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về thuế.
Ứng dụng công nghệ trong kiểm soát hóa đơn điện tử
Dựa trên dữ liệu HĐĐT, ngành Thuế đã phát triển các công cụ phân tích rủi ro phục vụ các nghiệp vụ quản lý thuế, bao gồm:
- Phân tích rủi ro trong lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra tại doanh nghiệp.
- Phân tích rủi ro trong hồ sơ khai thuế GTGT.
- Kiểm tra, giám sát việc sử dụng HĐĐT của NNT.
- Phân loại hồ sơ hoàn thuế để kiểm tra sau hoàn thuế.
Các công cụ này cho phép nhận diện các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao, như:
- Doanh thu tăng đột biến không tương ứng với hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Không có tài sản kinh doanh nhưng sử dụng số lượng lớn hóa đơn.
- Có sự sai lệch giữa dữ liệu hóa đơn điện tử và hồ sơ khai thuế.
- Giá trị hàng hóa, dịch vụ bán ra cao hơn nhiều lần tổng giá trị hàng tồn kho và hàng hóa mua vào.
Trên cơ sở kết quả phân tích, Tổng cục Thuế đã chỉ đạo các cơ quan thuế địa phương lập danh sách NNT có dấu hiệu rủi ro, thực hiện rà soát thực tế và triển khai các biện pháp kiểm tra, giám sát.
Kết quả đạt được trong năm 2024
Nhờ ứng dụng công nghệ trong quản lý HĐĐT, ngành Thuế đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận:
- Yêu cầu hàng trăm NNT có rủi ro cao chuyển đổi từ HĐĐT không có mã sang HĐĐT có mã để tăng cường giám sát.
- Kiểm tra hàng nghìn doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro trong quản lý, sử dụng HĐĐT.
- Yêu cầu các doanh nghiệp có sai lệch giữa HĐĐT và hồ sơ khai thuế GTGT điều chỉnh kê khai và nộp bổ sung hàng tỷ đồng vào NSNN.
- Rà soát hàng chục nghìn doanh nghiệp thuộc diện cảnh báo, kịp thời ngăn chặn hành vi gian lận thuế.
- Phối hợp với cơ quan công an điều tra hàng nghìn trường hợp mua bán HĐĐT bất hợp pháp, điển hình là vụ điều tra và khởi tố 55 bị can tại TP Hồ Chí Minh và một số địa phương khác với tổng giá trị hóa đơn khống lên tới 13.000 tỷ đồng.
Định hướng phát triển trong thời gian tới
Trong thời gian tới, ngành Thuế tiếp tục nâng cấp và phát triển các ứng dụng quản lý HĐĐT, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ dữ liệu lớn (Big Data) để nâng cao hiệu quả phân tích, giám sát. Việc hoàn thiện hệ thống sẽ giúp nhận diện toàn diện các hành vi trốn thuế, gian lận thuế, từ đó xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật, đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.
Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hóa đơn điện tử
Để tiếp tục phát huy hiệu quả của HĐĐT, ngành Thuế cần tập trung vào các giải pháp sau:
- Hoàn thiện hành lang pháp lý: Cập nhật và bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến HĐĐT để phù hợp với thực tiễn triển khai.
- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra: Phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm thông qua phân tích dữ liệu và kiểm tra đột xuất.
- Nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin: Ứng dụng AI và Big Data để tự động hóa quy trình phát hiện gian lận.
- Đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn: Giúp doanh nghiệp và người nộp thuế hiểu rõ và tuân thủ các quy định về HĐĐT.
- Tăng cường hợp tác với các cơ quan liên quan: Phối hợp với cơ quan công an, ngân hàng, hải quan để phát hiện và xử lý các hành vi gian lận thuế.
Việc triển khai HĐĐT không chỉ giúp giảm chi phí tuân thủ thuế cho doanh nghiệp mà còn góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững, đảm bảo nguồn thu NSNN và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài chính – thuế.
Báo giá hóa đơn điện tử Viettel