Việc rút bảo hiểm xã hội một lần là chủ đề nhận được sự quan tâm đặc biệt của xã hội, đặc biệt trong bối cảnh Quốc hội đang thảo luận về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi. Quy định này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động mà còn tác động đến hệ thống an sinh xã hội dài hạn. Vậy tại sao quy định này lại gây ra nhiều ý kiến trái chiều? Và làm thế nào để cân bằng giữa lợi ích trước mắt và tương lai của người lao động?
Phương án được đưa ra trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội đã chia người lao động thành hai nhóm, mỗi nhóm áp dụng một quy định khác nhau về điều kiện rút bảo hiểm xã hội một lần. Theo phương án thứ nhất, người lao động tham gia bảo hiểm trước ngày luật có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025) có thể rút bảo hiểm xã hội một lần theo quy định cũ sau 12 tháng không tham gia bảo hiểm bắt buộc hoặc tự nguyện. Tuy nhiên, đối với người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm sau ngày luật có hiệu lực, quy định này sẽ bị khống chế. Điều này liệu có hợp lý không khi đặt trong bối cảnh hiện tại?
Cân nhắc giữa hai phương án về rút bảo hiểm xã hội một lần
Hai phương án về rút bảo hiểm xã hội một lần được đưa ra trong dự thảo đã gây ra nhiều tranh luận. Phương án đầu tiên có vẻ như ưu ái nhóm lao động hiện tại, trong khi phương án thứ hai chỉ cho phép người lao động rút tối đa 50% thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất, phần còn lại được bảo lưu. Tuy nhiên, cả hai phương án đều không hoàn toàn thuyết phục.
Phương án thứ nhất cho phép người lao động hiện tại rút toàn bộ bảo hiểm xã hội một lần như quy định cũ, nhưng hạn chế đối với những người tham gia sau này. Điều này dễ dẫn đến tâm lý bất mãn, so sánh giữa các nhóm lao động, thậm chí có thể làm suy giảm niềm tin vào hệ thống bảo hiểm. Trong khi đó, phương án thứ hai, dù giữ lại một phần bảo hiểm để đảm bảo an sinh lâu dài, lại bị cho là không đủ hấp dẫn vì số tiền rút trước mắt không đáng kể để giải quyết khó khăn.
Câu hỏi đặt ra là, liệu có thể kết hợp cả hai phương án này để tạo ra một chính sách linh hoạt hơn không? Một số đại biểu Quốc hội đã đề xuất phương án kết hợp, trong đó người lao động được phép rút bảo hiểm xã hội một lần theo tỷ lệ linh hoạt, vừa đáp ứng nhu cầu tài chính trước mắt vừa bảo lưu quyền lợi dài hạn.
Những tranh cãi xoay quanh quyền lợi và hệ lụy dài hạn
Tại sao nhiều người lao động vẫn lựa chọn rút bảo hiểm xã hội một lần, dù biết rõ những hệ lụy sau này? Câu trả lời nằm ở những khó khăn hiện tại mà họ đang phải đối mặt. Khi mất việc làm hoặc gặp khó khăn tài chính, khoản tiền từ bảo hiểm xã hội là giải pháp tức thời để trang trải cuộc sống. Tuy nhiên, việc rút bảo hiểm một lần cũng đồng nghĩa với việc từ bỏ quyền lợi hưu trí, chế độ tử tuất và các hỗ trợ khác trong tương lai.
Các đại biểu Quốc hội cho rằng, việc rút bảo hiểm xã hội một lần không chỉ xuất phát từ nhu cầu cá nhân mà còn phản ánh những bất cập trong hệ thống bảo hiểm hiện tại. Nếu người lao động cảm thấy không đủ tin tưởng vào tính bền vững của hệ thống, họ sẽ lựa chọn rút bảo hiểm như một cách “bảo toàn tài sản”. Đây là bài toán mà các nhà làm luật cần cân nhắc kỹ lưỡng, bởi lẽ một hệ thống an sinh xã hội mạnh mẽ cần dựa trên sự đồng thuận và niềm tin từ người lao động.
Lộ trình thực hiện và giải pháp hỗ trợ
Liệu có thể đưa ra một lộ trình hợp lý để thực hiện chính sách này mà không gây xáo trộn cho người lao động? Một số ý kiến cho rằng, cần áp dụng các quy định mới theo từng giai đoạn, cho phép người lao động làm quen với chính sách trước khi áp dụng toàn diện. Đồng thời, Chính phủ cũng cần triển khai các biện pháp hỗ trợ kịp thời, như chính sách vay ưu đãi, trợ cấp khẩn cấp hoặc các chương trình đào tạo nghề để giúp người lao động vượt qua khó khăn mà không cần rút bảo hiểm xã hội.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác truyền thông để người dân hiểu rõ hơn về lợi ích của việc bảo lưu bảo hiểm xã hội. Thay vì chỉ nhìn vào lợi ích trước mắt, người lao động cần được thông tin đầy đủ về những quyền lợi lâu dài mà họ sẽ mất nếu rút bảo hiểm một lần. Các chương trình giáo dục tài chính cũng cần được triển khai rộng rãi, giúp người lao động quản lý tài chính cá nhân tốt hơn và đưa ra quyết định sáng suốt.
Hướng tới một chính sách an sinh toàn diện
Nhìn lại, việc rút bảo hiểm xã hội một lần là một quyết định đầy cảm xúc, nhưng cũng chứa đựng nhiều rủi ro dài hạn. Hệ thống an sinh xã hội không chỉ là công cụ bảo vệ người lao động trước khó khăn, mà còn là nền tảng để xây dựng một xã hội công bằng, bền vững. Để đạt được điều đó, cần một chính sách linh hoạt, cân bằng giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội.
Trong bối cảnh hiện tại, không có phương án nào là hoàn hảo, nhưng sự đồng lòng giữa Chính phủ, Quốc hội và người lao động sẽ là chìa khóa để xây dựng một hệ thống bảo hiểm xã hội đáp ứng được kỳ vọng của tất cả các bên. Những tranh luận sôi nổi hôm nay, dù có nhiều ý kiến trái chiều, chính là tiền đề để chúng ta đạt được sự đồng thuận cho một chính sách tiến bộ, công bằng và hiệu quả hơn trong tương lai.
Đăng ký phần mềm BHXH VIETTEL